که شامل کنترل سیستم‌های عصبی ، راه رفتن ،صحبت کردن نفس کشیدن و فکر کردن و هزاران فعالیت دیگر می‌شود. مغز آنقدر پیچیده است که هر کدام از قسمت‌های آن وظیفه انجام و کنترل کاری خاص را به عهده دارند و عدم فعالیت درست هر کدام از آنها می‌تواند اختلالات بسیاری را برای هر فردی رقم بزند.

با وجود صدها سال تلاش بشر برای شناخت مغز هنوز هم نقاط و مسائل بسیاری وجود دارند که مبهم باقی مانده و پاسخی برای آنها بدست نیامده است. پیچیدگی بسیار زیاد مغز و رمز و رازی که در آن وجود دارد سبب شده است تا انسان‌ها تصورات و شایعات زیادی در مورد آن به راه بیندازند که بسیاری از این شایعات به مروز زمان به حقایقی تبدیل شده است که همگان آن را باور کرده‌اند. چند شایعه رایج در مورد مغز انسان را موارد زیر هستند که درست نیستند و رواج پیدا کرده‌اند:

رنگ مغز:
تا به حال با خودتان فکر کرده‌اید که مغزتان چه رنگی است؟ما رنگهای زیادی در بدنمان داریم که در خون، استخوان‌ها و مایعات جاری به چشم می‌خورند. در مورد مغز انسان ممکن است شما در مدرسه و کلاس های درستان مغزهای پلاستیکی را دیده باشد که معمولا به رنگ سفید و یا صورتی کم رنگ و یا خاکستری کم رنگ هستند. اما در واقع مغز انسانی که زنده است و فعالیت می‌کند  به رنگ های خاکستری، سفید ، سیاه و قرمز است.

شایعه وتصوری که تا به حال شنیده‌اید که مغز شما طوسی زنگ است اصلا حقیقت ندارد. درست است که در مغز شما همانطور که دستیار "پوآرو" به آن اشاره می‌کرد سلول‌های خاکستری وجود دارد اما این به آن معنا نیست که همه مغز خاکستری رنگ است. 

گوش کردن به موتزارت شما را باهوش نمی‌کند:
حتما شما هم شنیده‌اید که اگر به موسیقی کلاسیک گوش کنید مغزتان فعالیت بیشتری کرده و حتی ممکن است باهوش‌تر شوید و تمرکز بیشتری پیدا کنید.

زنان باردار زیادی هستند که برای باهوش به دنبا آمدن فرزندانشان ساعت‌ها به موسیقی کلاسیک گوش می‌کنند و انتظار فواید زیادی از آن هم دارند. اما این تصور از کجا آغاز شد؟

سال 1950 یک پزشک گوش و حلق و بینی به نام آلبرت توماتیس ادعا کرد که گوش کردن به موسیقی موتزارت می‌تواند به افرادی که دچار مشکلات شنوایی هستند کمک کند.

 سال‌ها بعد و در دهه 1990 چندین دانشجو در دانشگاه کالیفرنیا حدود 10 دقیقه به موتزلرت گوش کردند و سپس تست هوش دادند آمار بالا رفتن جواب‌های آنها تا 8 درصد بود که سبب شد این فرضیه قوت بیشتری گرفته و به مدرکی تائید شده تبدیل شود.

اما خیلی زود یکی از استادان دانشگااه کالیفرنیا ادعا کرد گوش دادن به موسیقی سبب عکس العمل بهتر و پاسخ‌های دقیق‌تر دانش آموزان مورد مطالعه شده و این کار هرگ نتوانسته است قابلیت هوشی آنها را بالا ببرد.

موضوعی که وجود دارد آن است که قطعا گوش دادن به موسیقی کلاسیک همچون موتزارت هیچ آزار و صدمه‌ای به شما نخواهد رساند اما بدانید این کار هرگز باعث باهوش شدن شما نمی‌شود.

وقتی چیزی یاد می‌گیرید مغزتان چین می‌خورد؟
وقتی به اینکه مغزتان چه شکلی دارد می‌اندیشید احتمالا به جسمی نسبتا کوچک فکر می‌کنید که خاکستری رنگ است و سطح آن را چین و چروک‌های بسیاری پوشانده است. حقیقت دارد آن است که هر چقدر سن بالا می‌رود تا به بلوغ نزدیک شود مغز اندازه بزرگتری پیدا می‌کند.

برای اینکه مغز در جمجمه جا بگیرد به مرور زمان به طور خودکار در خود جمع می شود تا در کاسه سر جا بگیرد. اگر تمامی چین و چروک‌های مغز را باز کنیم مغز به اندازه یک روبالشی بزرگ اندازه خواهد گرفت و تنها این نکته قطعی است که شکل مغز هر فردی با فرد دیگر تفاوت‌هایی خواهد داشت.

با وجود این اطلاعات مطمئن باشید که با یاد گرفتن و یا هوش بالاتر چین و چروک های مغز شما بیشتر نمی‌شود و از همان زمان ابتدای تولد این چروک‌ها وجود داشته و باقی خواهد ماند.

مغز انسان بزرگترین مغز نیست
حیوانات زیادی وجود دارند که کارهایی شبیه اعمال انسان‌ها انجام می‌دهند. رفتارهایی همچون پیدا کردن راه حلی برای مشکلات ، هوشیاری و نشان دادن احساسات به یکدیگر از جمله آنهاست. در حالی که هنوز ارائه دادن مدارک برای اثبات آنکه انسان‌ها باهوش‌ترین حیوانات هستند ادامه دارد اما آنچه بدیهی است آن است که انسان باهوش‌ترین مخلوقات است.

از آنجایی که معمولا بسیاری از افراد تصور می‌کنند که هر چه باهوشتر به معنای بزرگتر است ممکن است تصور شود که پس مغز انسان‌ها هم اندازه بزرگتری نسبت به سایر مخلوقات دارد. اما این درست نیست.

یک مغز معمولی به طور میانگین 1 کیلو و 361 گرو وزن دارد. دلفین که باهوش‌ترین حیوانات است به طور میانگین 1.5 کیلو وزن مغزش است اما برای وال‌ها موضوع کاملا فرق می‌کند. وال نوزاد که اندازه هوش او از دلفین بسیار کمتر است مغزی به وزن 7کیلو و 800 گرم دارد. سگ ها و اورانگوتان‌ها که حیوانات نسبتا باهوشی هستند نیز مغزهای کوچکی دارند که نشان دهنده مربوط نبودن اندازه مغز با هوش می‌باشد.

 هنگام قطع شدن سر از بدن مغز برای چند ثانیه همچنان کار می‌کند
زمان‌های قدیم قطع کردن سر مجرمان برای مرگ آنها کاری عادی بود. گیوتین‌ها برای مرگ‌های سریع استفاده می‌شدند و صدها نفر به این روش اعدام شدند. آنچه در زمانهای قدیم رایج شد آن بود زمانی که سر از بدن جا می‌شود برای حدود 30 ثانیه پلک زدن هنوز ادامه دارد و حتی چشمها به اطراف نگاه می‌کنند. این تصور تا سالهای سال ادامه داشت و هنوز هم بسیاری بر این عقیده هستند.

آنچه پزشکان امروزی مدعی هستند آن است که رفتاریهایی که از اعضای صورت بر می‌خیزد نه از روی آگاهی بلکه عکس العمل‌های ماهیچه‌های بدن است و در واقع حرکتی کنترل شده وجود ندارد. به محض اینکه ارتباط مغز با قلب قطع شود مغز به حالت کما فرو رفته و می‌میرد. این حالت نیز تنها 2 تا 3 ثانیه طول می‌کشد و آنقدر سریع است که هیچکس متوجه آن نخواهد شد.

 اختلال در مغز دائمی است

اختلال در مغز یکی از بزرگترین مشکلاتی است که ممکن است برای مغز پدید آید. با اینکه مغز ظاهری بسیار پیچیده و هیجان انگیزی دارد اما در عین حال آنقدر شکننده است که به محض وارد شدن مشکلی برای سلول‌ها قدرت دفاع از خود را از دست می‌دهد. اختلالات مغزی به دلایل مختلفی هچون عفونت و یا تصادفات ممکن است پدید آید و تعریف درست آن از بین رفتن سلول‌های این ارگان است.

برای بسیاری از انسان‌ها اختلال در مغز به معنای فرو رفتن فرد به زندگی گیاهی است و هیچ راه برگشت و مداوایی وجود ندارد و دست کم انسانی که به آن مبتلا شده است تا پایان عمر را باید استفاده از دست و پا و حرکت را فراموش کند.

اما این موضوع همیشه صحت ندارد. آسیب و تخریب مغز در شکل‌های مختلفی بروز میکند و اینکه چه اثری بر انسان‌ها می‌گذارد بستگی به آن دارد که این اتفاق در  کجا و چقدر بد رخ داده باشد.

یک صدمه سطحی مغز همچون ضربه مغزی زمانی صورت می‌گیرد که مغز در جای خود جمجمه تکان می‌خورد و سبب خونریزی و عدم کار صحیح می‌شود. مغز از پس ضربات و مشکلات سطحی خیلی خوب بر می‌آید و بر خلاف تصور همه، صدمات مغزی به عدم توانایی منتهی نمی‌شود.
جزاحی مغز و برداشتن لخته‌های موجود در مغز می‌تواند توانایی آن را دوباره برگرداند و در شرایط بسیار بد عدم تحرک و از کار افتادگی حاصل خواهد شد.

آنچه در مورد جراحات مغزی شایان ذکر است آن است که اگر رشته عصب‌ها آسیب دیده باشند هیچ راهی برای ترمیم وجود ندارد اما اگر محل الصاق عصب‌ها دچار آسیب دیدگی شده باشد ترمیم صورت می‌گیرد.

نکته‌ای که باید به آن توجه داشت آن است که مسائل بسیاری وجود دارد که در مورد مغز ناشناخته است و پزشکان  هم حتی ممکن است نتوانند پیش بینی کنند که یک اختلال مغزی تا چه اندازه امکان دارد بهبود یابد.

آیا داخل مغز با استفاده از مواد مخدر حفره ایجاد می‌شود؟
این‌ که داروهای مختلف مخدر جه تاثیراتی روی مغز می‌گذارند متفاوت است. برخی معتقدند تنها داروهای بسیار قوی، مغز را با اختلال رو به رو می‌کنند و برخی نیز معتقدند که بار اول استفاده از مواد مخدر بیشترین تخریب را به جا خواهد گذاشت.

شایعات متفاوتی ارائه شده است که مواد مخدری همچون کوکائین و اکستازی می‌تواند داخل مغز حفره ایجاد کند. اما حقیقت آن است که تنها چیزی که می‌تواند در مغز ایجاد سوراخ کند مته های پزشکی است. این تصور که مواد مخدر این کار را با انسان می‌کنند اشتباه است اما آنچه اثبات شده آن است که این مواد می‌توانند تاثیرات بلند مدت و کوتاه مدت زیادی روی مغز بگذارد.

تنها تاثیر فیزیکی که از مواد مخدر  اثبات شده آن است که استفاده از آنها می‌تواند تغییراتی در فیزیک ظاهری و رشد مغز موثر باشد و به همین دلیل است که تغییر در رفتارهای یک فرد معتاد بسیار سخت خواهد بود.

آیا تنها از 10 درصد مغزمان استفاده می‌کنیم؟
اینکه هر فردی تنها از 10 درصد مغزش استفاده می‌کند یکی از رایج ترین خرافاتی است که در مورد مغز وجود دارد. یه علاوه دست کم 100 بیلیون رشته عصبی که در مغز دائما مشغول به فعالیت هستند بخش های مختلف مغز که هر کدام یک حرکت و رفتار را کنترل می‌کنند نیز همیشه مشغول به فعالیت هستند.

اسکن‌های انجام شده از مغز نشان می‌دهد که این ارگان همواره در حال کار است و مهم نیست ما در حال انجام چه فعالیتی هستیم مغز مدام مشغول به کار است و تنها زمانی از کار باز می‌ایستد که دچار اختلال شدید مغزی شده باشیم. پس ما از تمام مغزمان استفاده می‌کنیم و هیچ نقطه از آن نیست که بی‌استفاده مانده باشد.

مقدمه

دستگاه عصبی با داشتن نورونها ، هدایت تحریکات را به عهده دارد. تحریکات را حس می‌کند به مغز می‌فرستد در مقابل بخش تحریک شده که تحریک را حس کرده است واکنش نشان می‌دهد. این تحریکات اکثر اوقات از طریق نورونهای واسط صورت می‌گیرد. زیرا به ندرت یک نورون بسیار بلند در بدن یافت می‌شود. تحریکات باعث تولید مواد شیمیایی می‌شوند، این واسطه‌های شیمیایی از راس انشعابات انتهایی اکسون و دندریت که غالب اندامکهای جسم سلولی را دارا هستند، تولید می‌شوند.
 

پرده‌های مغز و نخاع

سطح بیرونی مغز و نخاع توسط سه پرده یا شامه پوشیده شده است پرده بیرونی سخت شامه ، میانی عنکبوتیه و درونی نرم شامه نامیده می‌شود. سطح بیرونی پرده‌ها بوسیله مزوتلیوم پوشیده شده است.
 

نخاع

نخاع رابط مغز و قسمتهای دیگر بدن است اعصاب در فواصل معین به نخاع وارد و یا از آن خارج می‌شوند. اعصاب حسی از طریق ریشه‌های پشتی وارد نخاع می‌شوند اعصاب حرکتی ریشه‌های شکمی نخاع را ترک می‌کنند. دو ریشه پشتی و شکمی به هم متصل شده و اعصاب نخاعی را می‌سازند.
 

مقطع نخاع

مقطع نخاع دارای دو بخش خاکستری و سفید است بخش خاکستری تقریبا به شکل H در وسط نخاع قرار دارد. این بخش غالبا جسم سلولی و دندریت نورونهای فاقد میلین را در خود جای داده است. بخش خاکستری توسط بخش سفید با ستونهای شکمی ، جانبی و پشتی احاطه شده است. این ستونها دارای اعصاب میلین‌دار هستند. رنگ سفید این بخش به خاطر وجود میلین است ستونهای بخش سفید دارای رشته‌های بدون میلین هستند. بازوهای H به نام شاخهای پشتی و شکمی نخاع خوانده می‌شوند. شاخهای پشتی را آوران یا حسی و شاخهای شکمی را وابران یا حرکتی می‌نامند.
 

اعمال حرکتی نخاع

در نخاع بین سلولهای حسی و حرکتی تعداد زیادی ارتباطات چند نورونی وجود دارد که فعالیت آنها یا باعث آغاز حرکت و یا ممانعت از آن می‌شود این ارتباطات اساس رفلکسهای نخاعی است.حرکت رفلکسی به عنوان پاسخی در قبال تحریک حسی است. از نخاع ، 31 جفت عصب خارج می‌شود که بطور قرینه به اندامهای مختلف چپ و راست بدن می‌روند. محل خروج این اعصاب از فاصله بین مهره‌ها است. هر عصب دارای دو ریشه پشتی و شکمی است در مسیر ریشه پشتی یک گره عصبی هم وجود دارد که جسم سلولی نورونهای حسی در آن واقع است. ریشه شکمی نخاعی ، حرکتی است و رشته‌هایی که در آن قرار دارند فرمانها را از نخاع به طرف ماهیچه‌ها یا غده‌های بدن می برند. جسم سلولی مرتبط با این رشته‌ها در ماده خاکستری نخاع واقع است.




 

مغز

مغز بخشی از دستگاه عصبی مرکزی است که در بالای نخاع و درون جمجمه جای دارد این بخش از پایین به بالا شامل پیاز نخاع ، پل مغزی و مخچه ، مغز میانی ، مغز واسطه‌ای و نیمکره‌های مخ است.
 

نیمکره‌های مخ

دو نیمکره مخ توسط پلی از ماده سفید به نام جسم پینه‌ای بهم مربوطند. هر نیمکره با دو بخش سفید در وسط و خاکستری در قشر مشخص شده است. بخش خاکستری به ضخامت 3 - 2 میلیمتر این قسمت مخ را تشکیل می‌دهد. انواع نورونهایی که در قشر مخ وجود دارند عبارتند از: سلولهای افقی یا کانال ، هرمی ، ستاره‌ای یا دانه‌ای ، دوکی و چند شکلی. هر قسمت از قشر خاکستری مخ کار ویژه‌ای را برعهده دارد. مراکز مربوط به دریافت و تفسیر اطلاعات رسیده از اندامهای حسی مختلف مانند چشم و گوش و پوست در این قسمت واقع است. بخشی از قشر خاکستری مخ هم مرکز حرکات ارادی است.
 

مخچه

مخچه که تعادل بدن را حفظ می‌کند دارای بخش خاکستری در قشر و بخش سفید در مرکز است. قشر مخچه دارای سه طبقه است: طبقه ذره‌ای در بیرون ، دانه‌ای در درون ، و پورکنژ در وسط. مخچه بوسیله سه جفت پایک که شامل دسته‌هایی از تارهای عصبی می‌باشند با مغز میانی ارتباط برقرار می‌کند. در مرکز مخچه ، هسته‌های مرکزی مخچه قرار دارند. این هسته‌ها از جنس بخش خاکستری هستند که بوسیله بخش سفید احاطه شده است.

هسته‌های مرکزی مخچه از بیرون به درون عبارتند از: هسته دانه‌دار ، هسته سه گوش ، هسته مدور ، هسته فاسیتژیال که هر یک در درون دیگری قرار دارد. مخچه در کار کنترل فعالیتهای ماهیچه‌ای به مخ کمک می‌کنند. پیامهای حرکتی که از مخ به اندامها می‌رود. توسط مخچه ، تقویت و هماهنگ می‌شوند. برای کار چشمها و گوش داخلی وضعیت بدن را به مخچه خبر می‌دهند. در کل کارهای که مخچه انجام می‌دهد همگی غیر ارادی هستند.
 

بصل‌النخاع

این بخش را می‌توان به عنوان ناحیه وسیعی از نخاع تلقی نمود که شکل آن در انسان شبیه پیاز است. بصل‌النخاع بدون مرز مشخص با نخاع ارتباط حاصل می‌کند در حالی که با بخشهای فوقانی تر دارای مرزهای مشخصتر است. بصل‌النخاع از ماده سفید و رشته اعصابی تشکیل شده است و فعالیت اندامهای داخلی بدن مانند قلب ، ششها و اندامهای گوارشی را اداره می‌کند به همن سبب یکی از مهمترین اجزای مغز است و آسیب وارده به آن مرگ را به دنبال دارد.




 

عقده عصبی

یک عقده عصبی دارای تعداد زیادی نورون است که درون کپسولی از بافت پیوندی قرار گرفته‌اند. تعداد این نورونها ممکن است به 50000 عدد برسد در نتیجه اندازه عقده‌ها متفاوت است هر نورون عقده یک سلول گانگلیون خوانده می‌شود.
 

دستگاه عصبی محیطی

رشته‌های عصبی عقده‌های نخاعی- جمجمه‌ای و خودکار جزء اعصاب محیطی به شمار می‌روند و شامل سه گروه عصب است: اعصاب حسی که از اندامها به مغز و نخاع می‌روند، اعصاب حرکتی که از مغز و نخاع به ماهیچه‌ها و غده‌ها می‌روند و اعصاب مختلط که شامل رشته‌های حسی و حرکتی هستند.
 

اعصاب پیکری و خودمختار

اعصاب حرکتی که از دستگاه عصبی مرکزی به اندامها می‌روند.
 

• بخش پیکری: که پیام انقباض را به سلولهای ماهیچه‌ای مخطط می‌برند و ارادی هستند.
  
   
• بخش خودمختار: که غیر ارادی است این اعصاب کار اندامهایی چون قلب ، کلیه ، شش و ... را اداره می‌کنند.

رشته این اعصاب خود به دو صورت سمپاتیک و پاراسمپاتیک نامگذاری می شوند. اعصاب سمپاتیک به دو ردیف گره عصبی واقع در دو طرف ستون مهره ها مرتبط هستند اعصاب سمپاتیک بدن را برای فعالیت بیشتر آماده می کنند. اعصاب پاراسمپاتیک برخلاف اعصاب سمپاتیک عمل می‌کنند مهمترین عصب پاراسمپاتیک از بصل‌النخاع آغاز می‌شود و پس از عبور از گردن به سینه و شکم می‌رسد.
 

مباحث مرتبط با عنوان

  دگرگونی ،  تعامل ،  نظم ،  موجودات زنده ،  ادراک ،  تقارن ،  نیرو ،  کمّی کردن ،  تولید دوباره یافته ها ،  قابلیت پیش بینی ، علّت ومعلول ،  حفظ ونگهداری و بقا ،  ماده وانرژی ،  چرخه ،  مدل ،  دستگاه  ،  میدان و فضا ،  جامعیت ،  احتمال ،  نظریه ،  دقت ،  اصول هستی ،  ثبات ،  مقیاس ،  زمان ومکان (فضا) ،   تکامل .

پایه علوم تجربی ؛شواهد علمی (مشاهدات) است . این مشاهدات از منابع گوناگون و به روش علمی گردآوری می شود از نظر تاریخی نیز ؛ دانش علمی گذشته راباید درمتن تاریخی همان دوره بررسی کرد و نباید آن را با دانش امروزی مقایسه کرد . به زبانی دیگر باید به شرایطی که یک پدیده در آن رخ داده است نگریست . از نظر ارتباط و وابستگی شاخه های علوم با یکدیگر ؛ تمام شاخه های علوم با یکدیگر وابستگی درونی دارند . علوم تجربی در شرایط آزمایشی یکسان به نتایج یکسانی می رسد . این دانش برپایه ی مشاهده یا آزمایش پایه ریزی شده است .علوم تجربی به دنبال پیش بینی یا توضیح مطلق           پدیده ها نیست و ماهیت احتمالی دارد . این دانش ،روش های ویژه ی خود را دارد، دگرگون شونده است و محصول فرهنگ وارتباط انسان هاست .

محتوای علوم تجربی :

     علوم فیزیکی ،  زیستی ، زمین وفضا، علم وفناوری . موضوع علم وفناوری ؛ کاربرد علم در طراحی  و ساخت  ابزارها وحل مشکل است . در دوره های پیش دبستانی وابتدایی ؛ با فراهم کردن فرصت ها برای مشاهده ی ابزارهای ساده مانند چرخ چاه ؛ الاکلنگ ؛ چراغ قوه و ... و نشان دادن چگونگی کار آن ها می توان این مهارت را در آنان پرورش داد . 

1- اصطلاح فیزیک که خارجی است به معنای طبیعت می باشد و علوم فیزیک یعنی شناختن محیط و قوانین ثابت و طبیعی در جهان می باشد.

۳- زیست شناسی که بحث پیرامون موجودات زنده و شناخت موجودات و تاثیر آنها بر محیط و محیط بر آنها را به عهده دارد.

۴ـ زمین شناسی هما نطور که مشخص است مطالعه زمین و تاثیر آن بر انسان و تاثیر انسان بر آن در محدوده این علم است

در مورد « فلسفه ی علم » اطلاعاتی جمع آوری کنید و در کلاس مطرح کنید.

علوم تجربی بر روش تحقیق خاصی بنا نهاده شده است که آن را « روش علمی »  نام گذارده اند .

به طور گزیده نسخه سنتی این روش این است که بر اساس یک حدس هوشمندانه آزمایش هایی طراحی می شوند که در آن ها چیزی را تغییر می دهیم ( متغیر مستقل ) تا تأثیر آن بر تغییر چیز دیگر را مشاهده کنیم (متغیر وابسته ) ، اما برای درست بودن نتیجه گیری ها باید چیزهایی را هم ثابت نگه داریم ( کنترل متغیر ها ) .

؟ در کتاب درسی علوم تجربی سال اول دبستان فعالیتی وجود دارد که در آن شاگردها با استفاده از لیوان های حاوی یخ دمای قسمت های مختلف کلاس شان را تعیین می کنند .